Wednesday, November 30, 2011

सिंधी बो॒ली जे बचाव, संस्कृतीअ खे महफ़ूज़ रखण ऐं वाधारे लाइ एनसीपीएसएल अनेक योजनाऊं


सिंधी बो॒ली जे बचाव, संस्कृतीअ खे महफ़ूज़ रखण ऐं वाधारे लाइ एनसीपीएसएल अनेक योजनाऊं ठाहियूं आहिन: श्री रमेश वर्लियाणी

नईं दिल्ली, भारत सरकार जे मानव संसाधन विकास खाते तहत हलंदड़ नेशनल सिंधी विकास परिषद (एनसीपीएसएल) ऐं मर्कज़ी साहित्य अकादमीअ पारां सिंधीअ जे पहिरियें ग़ज़लकार ख़लीफो गुल मोहम्मद गुल जी बीं॒ जन्म शताब्दीअ जो आयोजन कयो वियो। बि॒न्ही सरकारी इदारन पारां गडि॒यलु रूप सां थियलु इहो कार्यक्रम साहित्य अकादमी जे कांफ्रेंस हाल में 17 ऐं 18 नवम्बर ते मुनाकि़द कयो वियो।
          इन सेमीनार में मुख्य महिमानु जे रूप में खि़ताबु कंदे नेशनल सिंधी विकास परिषद (एनसीपीएसएल) जो वाइस प्रेज़ीडेंट श्री रमेश वर्लियाणीअ चयो त असां ही पहिरियों दफ़ओ साहित्य अकादमी सां गडि॒जी करे को कार्यक्रम करे रहिया आहियूं ऐं ईंदड़ वक़्त में बि ब॒ई इदारा, एनसीपीएसएल ऐं साहित्य अकादमी, गडि॒जी करे सिंधी साहित्य जे वाधारे लाइ कमु कंदा रहंदा। हुन बु॒धायो त सिंधीअ जी नईं टहीअ खे सरकारी नोकिरियुन में आला उहिदा हासुल करण लाइ एनसीपीएसएल हिक मुहिम हलाई आहे जंहिंजे तहत आईएस/आईपीएस/आईएफएस नौकिरियुन लाइ तियारी करण वारन सिंधी नौजवानन खे ट्रेनिंग सां गडु॒ स्कालरशिप बि डि॒नी वेंदी ऐं इम्तिहान जी तियारीअ लाइ खेनि बि॒यूं सहूल्यितूं बि मुयस्सर करायूं वेंदियूं। श्री रमेश वर्लियाणीअ एनसीपीएसएल जे आईंदह जे रिथाउन बाबत बु॒धायो त जेके वडा॒ सिंधी साहित्यकार आहिन उन्हन जूं कहाणियूं ऐं कविताऊं संदनि ई ज़बान में रिकार्ड कराए सीडीयूं ठहिरायूं वेंदियूं। संदन लिखियल गीत ऐं ग़ज़ल कम्पोज़ कराए सुठन गायक खां गा॒राया वेंदा ऐं उन्हन जूं सीडियूं समूरे भारत में विरहायूं वेंदियूं त जीअं नईं पीढ़ीअ खे असांजी आला स़क़ाफ़त जी जानकारी थिए।
          कार्यक्रम जी शुरूआत में साहित्य अकादमी जी सेक्रेटरी श्री अरहर कृष्णा मूर्तीअ स्वागती तकरीर करे सभिनी आयलन जी आज्यां कई। उनखां पोइ श्री अर्जन हासिद  तकरीर कंदे बु॒धायो त ख़लीफ़े गुल मुहम्मद जे जन्म ऐं मौत जे सालन बाबत अञा तसदीक न थी सघी आहे। हुन इहो बि चयो त गुल खां अगु॒ बि सिंधीअ में ग़ज़लु लिखियो वियो हो।    की नोट पेश कंदे सेमीनार जे कन्वेनर वासदेव मोही चयो त साहित्य अकादमीअ लाइ इहा फखुर जी गा॒ल्हि आहे त सिंधीअ जे पहिरियें ग़ज़लगू शायर जी बीं॒ जन्म शताब्दी इन जे बैनर में मल्हाई पई वञे। एनसीपीएसल एल जे डायरेक्टर निर्मल गोपालाणीअ शुक्राना अदा कया।
          पहिरियों मकालो गुल मुहम्मद जी हयात ऐं उन जूं हालतूंमोज़ूअ ते डॉ. मुरलीधर जेटले पेश कयो।  जंहिंजी सदारत कंदे लक्ष्मण भाटिया कोमल चयो त दरअसल सिंधीअ में ग़ज़ल लिखण वारो पहिरियों शायर कबीर हो। हुन मिसाल डीं॒दे कबीर पारां रचियल हिकु ग़ज़लु बि पेशु कयो। श्री मुरलीधर जेटले हिजरी सन ऐं ईसवी सन जे कैलेंडर जी भेट कंदे इहो साबित करण जी कोशिश कई त ख़लीफे गुल जो जनमु 1811 ऐं वफ़ात 1858 में थी।  डॉ. जेटले बु॒धायो त ख़लीफो़ गुल 1858 में 2 महिना बम्बई में रही करे पंहिंजो दीवान लीथो मशीन ते शाया कराए उतां ई हज लाइ रवानो थियो ऐं हज दौरान ई संदसि देहांत थियो। दीवान जे हिन छापे में देपाचे लाइ मोहर लफ़्ज़ु कमु आंदलु आहे जेको निज सिंधी लफ़्ज़ु आहे। दीवान जो आख़रीन छापो 1933 में शाया थियो। हालांकि उन वक़्त मुल्क में फारसी भाषा जो बोलबाला हो तंहिं हूंदे बि गुल निज सिंधी लफ़्ज़ कतबु आंदा। इन में घणा लफ़्ज़ शुद्ध सिन्धी बोलीअ जा हुअण करे इहे लफ़्ज़ हाणोकियुन डिकशनरियुन में नथा मिलन। मकाले ते तब्सरो श्री मेघराज गुरनाणीअ कयो।
          इन खां पोइ मकालो पेश करण जो वारो आयो सिंधीअ जी तख़लीक़कार अदीब हीरे ठकुर जो जंहिंजो मोज़ूअ हो ख़लीफ़े गुल मुहम्मद खां पोइ जा दीवान। हिन साहिब बुधायो त ख़लीफे गुल खां पोइ सिंधीअ में 24 दीवान लिखिया विया आहिन हुन हिक हिक दीवान जा मिसाल पेश करे उनमें डिनल मवाद बाबत जाण डिनी। तमामु वधीक तफ़्सील डियण जे करे इहा मक़ालो तमामु वडो थी पियो हो। पर त बि सिर्फ 4 दीवानन बाबत तफ़्सील ऐं बाकी दीवानन जा सिर्फ नाला बुधाया विया। हीरे ठकुर बुधायो त गुल जे हिक ग़ज़ल में 10 खां 23 ताईं शइर हूंदा हुआ।
          डाॅ. मोतीप्रकाश चयो त ख़लीफ़ो गुल पीर पागारे जो मूरीद हो, संदसि दीवान में सूरतख़तीअ जूं चुकूं ऐं काफि़यन जूं कुझु ग़ल्तियूं आहिन।  गुल खां अगु वारे ग़ज़ल में फारसी लफ़्ज़न जी भरिमार हूंदी हुई। गुल जे दीवान में रदीफ़ ऐं काफि़यन जा तज़ाद आहिन, मुनासिब सिंधी शब्द इस्तेमाल कया विया आहिन। हालांकि बहर वज़न जूं ग़ल्तियूं आहिन ऐं हुन लफ़्ज़न जी टोड़ फोड़ करे काफिया मिलाइण जी कोशिश कई आहे पर शऊरी सत़ह ते साराह जोगो आहे।
          पहिरिएं डींहं जे आखि़र में साहित्य अकादमीअ पारां डॉ मोती प्रकाश ते ठाहियल डॉक्यूमेंट्री फिल्म डेखारी वेई। इहा फिल्म हर लिहाज़ खां सुठी आहे।
          सेमीनार जे बिए डींहुं सिंध मां आयल प्रोफेसर सलीम मेमण चयो त साहित्य अकादमी ऐं एनसीपीएसएल जो हीउ आयोजन सिन्ध वारन खे शर्मिंदो करे रहियो आहे। ख़लीफ़े गुल खे सिन्ध जे दरसी किताबन में कोन पढ़ायो वेंदो आहे। शाह अब्दुल लतीफ वांगुर गुल बि अवाम जो शाइर हो जंहिं सिंधी हारियुन ऐं पोर्हियतन ते लिखियो। हुन ठेठि सिन्धी लफ़्ज़, इस्तिलाह ऐं मुहावरा पंहिंजी शाइरीअ में कमु आणे बोलीअ खे मालामालु कयो।
          गुल जे ग़ज़ल में फ़नी सलाहियतूंमौज़ूअ ते मक़ालो पेश कयो लक्षमण भाटिया कोमल जंहिंजो तब्सरो पेश करण वारो हो श्री ढोलण राही पर उनजे न अची सघण सबबु इन कम खे अंजामु डिनो श्री अर्जन चावला ऐं इजिलास जी सदारत अर्जन हासिद कई। लक्षमण कोमल जो विचार हो त गुल खां पोइ ग़ज़ल वहिशी ग़ज़ल मां आबरूदार बणियो आहे, अजु ग़ज़ल जे भर में वेही कविता लिखी पेई वञे।
          खीमन मूलाणीअ जो मक़ालो हो विरहाङे खां पोइ भारत में सिंधी ग़ज़ल। संदसि विचार में तग़ज़ल ई ग़ज़ल आहे। हुन काफी मिस़ाल डई सिंधी ग़ज़ल में आयल नवाण बाबत बुधायो। नागपुर जे डाॅ. विनोद आसूदाणीअ जे मक़ाले जो विषय हो आज़ादीअ खां पोइ वारे सिंधी ग़ज़ल में इज़हार जा नवां त़रीक़ा। डाॅ. आसूदाणी पंहिंजे मकाले बाबत मुख़्तिसर में जा॒ण डि॒यण खां पोइ मक़ालो भग॒वान बा॒बा॒णीअ खां पढ़ायो। डॉ. आसूदाणीअ ग़ज़ल जी पेशकश, मोज़ूअ, भाषा वग़ैरह में आयल नवन तरीक़न जी सिलसिलेवार जा॒णि बख़ूबी पेश कई, संदसि मक़ाले जी खूब साराह थी पर कुछ विद्वानन जी राइ हुई त मक़ाले में पंहिंजी शाइरीअ जा मिस़ाल डि॒यण खां खेसि बचणु घुरिबो हो।
          सेमीनार जी पुजा॒णी सेमीनार जे कन्वेनर श्री वासदेव मोही समूरे सेमीनार ते कुल तब्सरो पेश करे कई। हुन चयो त हिन सेमीनार जी हासिलात इहा आहे त सिंधी अदब मां विसारियल हिक अहिड़ी शख़्सियत खे यादि कयो वियो जंहिं सिंधीअ में पहिरियों दीवान लिखियो हो। आखि़र में साहित्य अकादमी जे वेस्टर्न जोन जे इंचार्ज खुर्शीद आलम सभिनी आयलन जो थोराइता ज़ाहिर कया।
-भग॒वान बा॒बा॒णी

No comments:

Post a Comment